ร่มญี่ปุ่นโบราณ หรือ เรียกอีกชื่อว่า ร่มวะกะซะ ร่มวะงะสะ เป็นหนึ่งในงานฝีมือของชาวญี่ปุ่นที่เริ่มหาดูได้ยากยิ่ง วันนี้เราจะมาพูดถึงเสน่ห์ของ ร่มญี่ปุ่นโบราณที่ใครหลายคนถ้าเห็นแล้วจะต้องหลงใหลกันอย่างแน่นอน เพราะมันเป็นงานฝีมือแบบญี่ปุ่นแท้ๆและยังเป็นวัฒนธรรมที่สืบทอดกันมาอย่างช้านาน
สารบัญ
ร่มญี่ปุ่นโบราณ หรือ ร่มวะกาสะ คืออะไร
ร่มญี่ปุ่นโบาราณนี้ ในประเทศญี่ปุ่นมันไม่ได้ถูกเรียกว่า ร่มวากาสะ อย่างที่คนญี่ปุ่นเรียกกันอยู่แบบในปัจจุบัน แต่เรียกว่า Karakasa เป็นคำย่อของความหมายว่า “ร่มวิเศษ” ตามความหมายของภาษีญี่ปุ่นทำให้รู้สึกว่ามีมนต์ขลัง ในปัจจุบันมีร่มแบบใหม่ๆเข้ามาทนแทน เช่น ร่มพลาสติก ร่มผ้า จึงทำให้ผู้คนหลงลืมร่มญี่ปุ่นแบบดั้งเดิม
เสน่ห์ของ ร่มญี่ปุ่นโบราณ
เสน์ห์ของร่มญี่ปุ่นอยู่ที่ตอนกางร่ม ตัวร่มกางแล้วเป็นวงกลมสมมาตรอย่างสวยงาม แต่ที่เป็นเสน่ห์เลยคือด้านในของร่ม ซี่ร่มหลายสิบซี่แผ่กระจายออกไปในระยะห่างซี่ที่เท่ากัน ซี่สีแดงตัดกับกระดาษญี่ปุ่นคาราคามิสีเข้ม ดูลงตัวโดดเด่น ความสวยงามที่แอบซ่อนอยู่และความสะดวกสบายใช้งานง่ายของร่มญี่ปุ่นโบราณนี้มีที่มาจากวัฒนธรรมของชาวญี่ปุ่น
ร่มญี่ปุ่นโบราณที่อยู่คู่กับวิถีชีวิตของชาวญี่ปุ่น
ย้อนกลับไปช่วงปลายศตวรรษที่ 15 ตอนนั้นได้มีการนำร่มเข้ามาในประเทศญี่ปุ่น โดยร่มชนิดนี้มีชื่อว่า ร่มเท็นไก ซึ่งได้นำมาจากประเทศจีน แต่ร่มเท็นไกไม่สามารถพับเก็บได้ โดยชาวญี่ปุ่นได้แก้ไขปรับปรุงให้ร่มเท็นไกนี้พับเก็บได้ โดยการเปลี่ยนมาใช้กระดาษญี่ปุ่นกบผืนร่ม เอาไม้ไผ่ใช้ทำเป็นโครงร่ม ว่ากันว่าร่มญี่ปุ่นแบบที่สามารถกางหุบคล้ายกับที่เห็นในปัจจุบันนี้ ถูกพัฒนาในช่วงยุคมุโรมะจิ (1336-1573)
ในยุคเอโดะร่มญี่ปุ่นโบราณ ได้ความนิยมไปทั่วประเทศ จนศิลปินนามว่า อุคิโยเอะ ชอบนำภาพคนถือร่มญี่ปุ่นมาใส่ลงในภาพวาดของตน จึงทำให้ภาพผลงานชิ้นเอกของศิลปินมากมายมีภาพของคนกับร่มญี่ปุ่นโบราณอยู่ในภาพ อย่างที่เราเห็นตามสถานที่ต่างๆในปัจจุบัน เป็นหลักฐานว่าร่มญี่ปุ่นโบราณนั้นอยู่คู่กับคนญี่ปุ่นมาอย่างยาวนาน
ในปัจจุบันถึงแม้ชาวญี่ปุ่นผู้คนจะหันไปใช้ร่มแบบสมัยใหม่แทนร่มญี่ปุ่นโบราณกันมากขึ้น แต่ช่างฝีมือของญี่ปุ่นเองก็ยังคงอนุลักษณ์วัฒนธรรมของร่มญี่ปุ่นโบราณให้อยู่สืบทอดต่อไป โดยมีการถ่ายถอดวิชารับช่วงต่อกันถึงรุ่นลูกรุ่นหลาน เพราะร่มแต่ละคันนั้นต้องใช้เวลาทำนานพอสมควร ถึงการทำร่ม วะกาสะ นั้นจะมีต้นแบบมาจากร่มของประเทศจีน แต่ชาวญี่ปุ่นก็ได้เรียนรู้และฝึกฝนฝีมือจนเกิดร่มญี่ปุ่นกระดาษในแบบของตน แม้ว่าในปัจจุบันการที่จะหาวัตถุดิบมาทำร่มญี่ปุ่นโบราณ หรือ ร่มวากะสะ จะเริ่มหายากขึ้นเรื่อยๆ
วัตถุดิบและการทำร่มญี่ปุ่นโบราณ
วัตถุดิบหลักๆที่ใช้ทำร่มญี่ปุ่นโบราณนั้นคือ ไม้ต้นเอโกะโนะคิ หรือ ไม้ไผ่ ยางรัก กระดาษญี่ปุ่น นอกจกนี้ยังใช้น้ำมันพืชในการเคลือบกระดาาเพื่อให้กระดาษสามารถกันน้ำได้ ซึ่งวัตถุดิบที่ใช้ทำร่มญี่ปุ่นโบราณนั้นมีเยอะมากๆ โครงและซี่ของร่มทำมาจากไม้ไผ่ เย็บติดกันด้วยเชือก ถัดมาคือการทำผืนร่ม ช่วงกลางของผืนร่มจะมีวงกลมสีเข้มกว่าที่อื่นๆ เพราะมีการติดกระดาษยึดเอาไว้ชั้นหนึ่ง วงกลมรอบนอกสุดจะเรียกว่า โนคิกามิ จะช่วยเพิ่มความแข็งแรงและใช้เป็นที่ยึดกระดาษปลายผืนร่ม ส่วนวงกลมรอบในเรียกว่า นาคาโอคิกามิ จะทำหน้าที่เพิ่มความแข็งแรงให้กับส่วนซี่ร่มที่ยึดติดกับโครง บางครั้งก็จะใช้กระดาษคนละสีกับผืนร่มเพื่อเพิ่มความสวยงาม หลังจากนี้ก็จะนำเอากระดาษญี่ปุ่นแผ่นใหญ่ที่ตัดทรงเข้ากีบซี่ร่มมาติด จากนั้นก็ทาน้ำมันพืชเพื่อเพิ่มคุณสมบัติกันน้ำ พอแห้งแล้วก็จะทากระดาษที่ติดกับซี่ร่มด้วยยางไม้เพื่อเพิ่มความแข็งแรงอีกที เมื่อเสร็จแล้วก็จะประดับตกแต่งที่ร่มเพื่อความสวยงาม
ความแตกต่างระหว่าง ร่มญี่ปุ่นโบราณ กับ ร่มตะวันตก (ร่มปัจจุบัน)
- ร่มญี่ปุ่นโบราณโครงร่มสร้างจากงานไม้และส่วนใหญ่เป็นงานฝีมือ วัสดุหลักๆจะทำมาจากวัตถุดิบธรรมชาติ
- ซี่ร่มที่ทำมาจากไม้ไผ่ ประมาณ 30-70 ซี่ แต่ของตะวันตกเป็นพลาสติก มีประมาณ 8 ซี่
- คันร่มของญี่ปุ่นโบราณ จะเป็นแนวตรง ไม่เหมือนกับร่มตะวันตกที่จะมีที่จับ
- การพับร่มเนื่องจากร่มญี่ปุ่นโบราณโครงจะทำมาจากไม้จึงมีความเบาะบางกว่าร่มตะวันตก
บทสรุป
ในอดีตร่มญี่ปุ่นโบราณนั้นนอกจะมีความเป็นมาที่ยาวนานแล้ว ยังเป็นแฟชั่นที่ได้รับความนิยมทางอุตสาหกรรมหลังของประเทศญี่ปุ่น ถึงตอนนี้ร่มญี่ปุ่นโบราณ หรือ ร่มวะกะสะ ยังเป็นสิ่งสำคัญที่ขาดไม่ได้ในงานพิธีชงชา คาบูกิ และงานสำคัญทางประวัติศาสตร์ แน่นอนเลยว่าประเทศญี่ปุ่นขึ้นชื่อว่าเป็นประเทศที่คงอารยธรรมดั่งเดิมจนมีชื่อเสียงไปทั่วโลก หากวันไหนมีโอกาสไปเที่ยวประเทศญี่ปุ่นแล้วเดินไปเจอ ร้านร่มญี่ปุ่น สวยๆก็ลองแวะเข้าไปชมดูกันนะ ไปชื่นชมวัตธนะธรรมของช่างฝีมือช่าวญี่ปุ่น ไม่แน่อาจเจอร่มสวยๆที่ถูกใจเราก็ได้นะ
